Szantaż emocjonalny to często stosowana praktyka, zarówno przez dorosłych, jak i nawet przez dzieci. Jej celem jest wpędzenie kogoś w poczucie winy dla osiągnięcia własnych korzyści. Takim szantażom ulegamy nawet w pozornie błahych sytuacjach nie zdając sobie z tego sprawy. Jak więc poznać, kiedy mamy do czynienia z szantażem emocjonalnym?
- Szantaż emocjonalny – czym jest?
- Kto jest podatny na szantaż emocjonalny?
- Zdania typowe dla szantażysty
- Rodzaje szantażystów emocjonalnych
- Jak bronić się przed szantażem emocjonalnym?
Szantaż emocjonalny – czym jest?
Szantaż emocjonalny to nic innego jak forma manipulacji. Ma ona na celu uzyskanie korzyści za pomocą konkretnych technik, np. poprzez wywołanie poczucia winy. Szantaż emocjonalny to wielokrotne stosowanie manipulacji tak, by zmusić kogoś do podjęcia określonych działań. Może być on wyrażany bezpośrednio, jak i pośrednio, wtedy jest bardziej wyrafinowany. Osoby, które stosują szantaż emocjonalny często budują w tej sposób swoje poczucie bezpieczeństwa i kontroli nad innymi. Nie liczą się z cudzym zdaniem, najważniejsze dla nich jest to, by osiągnąć swój cel, nie zważając na emocje innych.
Kto jest podatny na szantaż emocjonalny?
Właściwie każdy może paść ofiarą szantażu emocjonalnego, jednak są osoby, które ulegają mu znacznie częściej. Wśród nich wymienia się ludzi, którzy mają niską samoocenę, pragną akceptacji ze strony innych, nie są asertywni, mają uległy charakter, nie potrafią sami podejmować decyzji, nie jest im łatwo ustalać granice w kontaktach międzyludzkich.
Zdania typowe dla szantażysty
Niezależnie od typu szantażysty emocjonalnego, wymienić można kilka zdań, które padają z jego ust najczęściej. Kiedy więc słyszymy sformułowania w stylu „gdybyś mnie kochała to zrobiłabyś to…”, „tylko ty możesz mi pomóc”, „nie zostawiaj mnie, bo…”, „mogę to dla ciebie zrobić, jeśli…” to prawdopodobnie padliśmy ofiarami szantażu.
Rodzaje szantażystów emocjonalnych
Na pierwszym miejscu wymienia się „prokuratora”. Osoba ta może stać się agresywna czynnie lub biernie, jeśli jej żądania nie zostaną spełnione. Często posuwa się nawet do stosowania gróźb. Kolejnym typem jest „biczownik”. Taki człowiek wpędza ofiarę w poczucie winy, że jeśli czegoś dla niego nie zrobi, będzie to miało negatywne konsekwencje dla manipulującego. Następny jest „cierpiętnik”. Głównym zadaniem ofiary jest spełnianie jego zachcianek, by nie wprowadzić cierpiętnika w zły nastrój, wręcz przeciwnie, chodzi o to, by mu ten nastrój poprawić. Ostatnim rodzajem szantażysty jest „kusiciel”. Taka osoba potrafi prowadzić bardzo wyrafinowane formy szantażu. Obiecują spełnienie określonych korzyści ofiary, jeśli ona zrobi to, czego chcą. Te korzyści nie zawsze muszą być materialne, mogą dotyczyć też sfery uczuciowej.
Jak bronić się przed szantażem emocjonalnym?
Przede wszystkim trzeba być asertywnym. Oczywiście łatwo mówić, kiedy szantażuje nas bliska osoba, wtedy pojawia się dodatkowa zależność. Jednak tylko spokój i cierpliwość może nas uratować. Zazwyczaj takie związki ulegają rozpadowi, nawet te rodzinne. Nie wszyscy są w stanie znosić szantaż przez wiele lat, nawet jeśli tą osobę kochają. Jedyną próbą ratowania takiej relacji powinna być wspólna psychoterapia.